Η ΓΙΟΡΤΗ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ
Του καθηγητή Θεολογίας
Κ. Γ. Παπατσίρου
Την ημέρα της γιορτής της παιδείας παρακολουθήσαμε την Θεία Λειτουργία στον ιερό ναό της Αγίας Αικατερίνης και κατόπιν την αρτοκλασία που
ακολούθησε. Ο εκκλησιασμός μας ολοκληρώθηκε με τον πανηγυρικό λόγο του Σεβασμιότατου Μητροπολίτη Νικαίας κ. κ Αλεξίου όπως αυτός εκφωνήθηκε από τον αιδεσιμολογιότατο π. Νεκτάριο, που στον επίλογό του δεν παρέλειψε να μας βάλει την προσωπική του πινελιά για το επαναστατικό μήνυμα των Τριών Ιεραρχών στη σύγχρονη εποχή και να δώσει το δικό του άρωμα αγάπης, προς όλους μας.
Ακολούθως, καθηγητές, μαθητές και κάποιοι γονείς, επιστρέφοντας στο σχολείο, φάγαμε τους άρτους μας και μπήκαμε στην αίθουσα τελετών για να ακούσουμε λίγα λόγια που ετοίμασαν ο θεολόγος καθηγητής μας και μερικοί μαθητές.
ΤΟ ΜΥΣΤΙΚΟ ΤΟΥ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ:
ΑΥΘΕΝΤΙΚΗ ΠΙΣΤΗ ? ΑΝΟΙΚΤΟ ΠΝΕΥΜΑ
? ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ
(ΠΑΠΑΤΣΙΡΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ-ΘΕΟΛΟΓΟΣ)
Κυρία Ρηγάτου ? Κύριοι συνάδελφοι ? αγαπητά παιδιά.
Αρκετές μέρες τώρα σκέφτομαι τι θα μπορούσα να σας πω για τους τρεις Ιεράρχες που να μην είναι ο καθιερωμένος πανηγυρικός λόγος που θα ήταν τετριμμένος ίσως και ανιαρός. Γι΄αυτό προσπάθησα να οργανώσω αρκετές δικές μου σκέψεις σα βάση, και με τη βοήθεια σχετικής βιβλιογραφίας, να συνθέσω ότι θα ακούσετε παρακάτω.
Σε αυτό το σημείο δεν πρέπει να ξεχάσω να ευχαριστήσω τα παιδιά που τόσο πρόθυμα με βοήθησαν σε αυτό το αποτέλεσμα: τον Δημήτρη Νικολόπουλο Β3΄, Δίπλα Μάνθα Γ2΄ και Τσιστιάκοβα Αλίκη Α4΄.
Πρέπει να μιλήσω για τους Τρεις Ιεράρχες, όμως έχω κουραστεί ν? ακούω μεγάλες κουβέντες για ανθρώπους άγιους, πανάκριβους, ανεκτίμητους σαν να διαφημίζω ένα προϊόν. Είναι κι η εποχή που πάσχει από πολυλογία, κι έτσι σκέφτηκα να περπατήσω στα σοκάκια της σημερινής ελληνικής κοινωνίας, με προσοχή να μη χαθώ και με σκοπό να φτάσω στην πλατεία, στο ξέφωτο της παρουσίας των Αγίων, που και σήμερα τιμά η παιδεία μας- Του Μεγάλου Βασιλείου, του Ιερού Χρυσοστόμου, του αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου- και να ψηλαφίσω τη σχέση τους με τον σημερινή μας ζωή.
Προχώρησα κι είδα ένα λαό να έχει κάνει την πίστη του στο Θεό ζήτημα προσωπικού γούστου. Μια θάλασσα από άγνοια, ημιμάθεια ή αδιαφορία, μια που ο λόγος της Εκκλησίας φαίνεται να μην προκαλεί πια κανένα ενδιαφέρον. Φταίει άραγε μόνο η Εκκλησία ή κι η δική μας αδιαφορία; Που είναι βουτηγμένη σ? έναν γενικότερο αποπροσανατολισμό μιας καταναλωτικής-ηλεκτρονικής εποχής και εικονικής πραγματικότητας;
Προχώρησα κι είδα ανθρώπους να τρέχουν να προλάβουν τη ζωή τους, να τυραννιούνται από το κυνήγι του χρόνου για να είναι «εντάξει» μέσα σε μια εποχή νοσηρής ρευστότητας?
Είδα τους άρχοντες, να μας μαλώνουν, να μας κουνάνε το δάχτυλο επιτακτικά στο πρόσωπο μπροστά μας, γιατί δεν είμαστε αρκετά υπάκουοι, δεν είμαστε όσο θα έπρεπε υποτακτικοί, γιατί δεν τους σεβόμαστε όσο θα έπρεπε.
Είδα ανθρώπους σκυφτούς να κλαίνε, να πεινούν, ν? απελπίζονται, να μαζεύονται φοβισμένοι, να βράζουν από θυμό και πόνο και να περιμένουν πότε ο πόνος θα γίνει δημιουργία.
Είδα παιδιά να με κοιτούν καχύποπτα, σαν προδομένα από εμάς τους μεγαλύτερους, που τους παραδίνουμε αυτόν τον κόσμο, θυμωμένα, που σιχαινόμαστε τους «λαθραίους» ανθρώπους που ζητούν καταφύγιο κυνηγημένοι, που ξεπουλήσαμε χωρίς καλά καλά να το καταλάβουμε τις αξίες μας για μια περίοπτη θέση σε μια εταιρία, για ένα αυτοκίνητο, για ένα σπίτι παραπάνω.
Είδα δασκάλους να κάνουν αυτό που «πρέπει», να είναι αρκούντως υπηρεσιακοί, με καθαρά μεν, αλλά άδεια χέρια, να τρέχουν να προλάβουν την ύλη τους, να οδηγούν με ταχείς ρυθμούς τους μαθητές τους στην κρεατομηχανή της επιτυχίας, στις εξετάσεις. Με την ψυχή αφυδατωμένη, τσακισμένη και την αγάπη και το μεράκι καλά κρυμμένο βαθιά μέσα τους λησμονώντας ότι «όποιος αγωνίζεται για τα παιδιά, αγωνίζεται για την ανθρωπότητα».
Κι είδα γονείς πιο κάτω, στραμμένους στα παιδιά τους να τους μιλούν με φόβο κι αγωνία για το αύριο που έρχεται σαν καταιγίδα καταπάνω τους. Κι όταν αυτά ζητούσαν «μια ιδέα στεγανή που να μη μπάζει κρύο», μια ελπίδα για να παλέψουν, ο πατέρας δάκρυζε κι η μάνα σιωπηλή αγκάλιαζε. Η κραυγή της σιωπής σκέφτηκα?
Κι είδα γονείς να ορμούν στους καθηγητές των παιδιών τους, -με θάρρος ή με θράσος;- γιατί δε δίνουν όσα θα ήθελαν κι όχι γνώσεις μόνο μα κι αγωγή και κοινωνικοποίηση κι ιδέες κι ελπίδες και οράματα κι αξίες ?κι όλα αυτά που οι ίδιοι δεν πρόλαβαν να δώσουν. Και βρήκαν κι έβαζαν στο στόμα τους τους τεμπέληδες που δουλεύουν λίγο, που δεν ελέγχει κανείς τη δουλειά τους, που ρουφάνε άδειες και διακοπές για να βολεύονται ?
Κι είδα την Εκκλησία να ταπεινώνεται, να απαξιώνεται μες στις κραυγές του ορθού λόγου και της συλλογικής λήθης και να πληρώνει σκληρά το τίμημα χρόνιων παθογενειών, ακέραιων καρκινωμάτων στο σώμα της που άλλες φορές η αγάπη της κι άλλες φορές η αδυναμία της, τα σκέπαζε για να μη φαίνονται. Κι έτσι νόμιζε πως δεν υπήρχαν? Και τελικά μήπως η κατά καιρούς εκκωφαντική σιωπή της, σημαίνει βουβή συνενοχή ή αδιαφορία λόγω της ανεπάρκειάς της να σταθεί στο ύψος των περιστάσεων που νομίζει ότι θα καλύψει μοιράζοντας μόνο συσσίτια; Μήπως ξέχασε τη βαθύτατη συναίσθηση του χρέους της απέναντι Θεού και ανθρώπων, ενώ έπρεπε να τοποθετείται ψύχραιμα, αντικειμενικά, ορθόδοξα και πατερικά;
Κι είδα πιο κάτω ένα φως αχνό, μάλλον σα φωτοστέφανο, αλλά δεν ήμουν σίγουρος -λες κι έχω δει φωτοστέφανο για να ξέρω;-?
Ένας παπάς μοίραζε τη νύχτα φαγητό και κουβέρτες στους άστεγους που είχαν κάνει τα παγκάκια σπίτια τους, ένας άλλος τραβούσε από μια τρύπια βάρκα μια γυναίκα μ? ένα μωρό στην αγκαλιά της που έφτασαν από απέναντι, πεθαμένοι σχεδόν από το φόβο κι από τα παγωμένα μαύρα νερά, κι ένας άλλος μέχρι αργά τη νύχτα φόρτωνε στο πετραχήλι του καημούς κι απελπισία από πρεζόνια κι αλαφιασμένους απόκληρους. Και σκέφτηκα τη μωρία του σταυρού, τη σαλότητα των αγίων, την πίστη στην Ανάσταση, όταν όλα μυρίζουν θάνατο?
Κι έκανα «ένα βήμα πιο γρήγορο απ? τη φθορά». Κι είδα στο ξέφωτο τρεις παπάδες, χωρίς πλουμιστά άμφια, μα με ράσα φθαρμένα αλλά καθαρά και μια μαγκούρα ξύλινη ο καθένας για να ακουμπάει. Ολομόναχοι, κοιτούσαν σιωπηλοί και, κρυμμένοι θαρρείς, κουρασμένοι, μα μ? ένα πεισματάρικο χαμόγελο, αυτό που έχουν οι άνθρωποι που αγάπησαν κι αγαπήθηκαν.
Εκεί πλησίασα, γονάτισα κι αφέθηκα στην παρουσία τους:
Μου ψιθύρισε ο άγιος Γρηγόριος, για το Θεό που κρύβεται-«Θεέ μου, πόσο μπλε ξοδεύεις για να μη σε βλέπουμε!»- στα μικρά ασήμαντα πράγματα, στους ανθρώπους που προσπερνάμε, στο σπόρο που φυτεύουμε περιμένοντας ν? ανθίσει.
Μου είπε για τις δικαιολογίες των ανθρώπων που δεν απλώνουν το χέρι τους να μοιραστούν. Για την απελπισία της φτώχιας, της ορφάνιας, της ερήμωσης.
Κι ο Μέγας Βασίλειος, μου θύμισε για τους ψευτο-ευλαβείς που αρκούνται στην ελεημοσύνη-άλλοθι της αδικίας- και για τους πλούσιους που χαρίζουν για να βολέψουν τη συνείδησή τους.
Κι ο ιερός Χρυσόστομος, αργά και σταθερά μου διηγήθηκε ιστορίες για την Εκκλησία, που πάντα στους κόλπους της μέσα, είχε κι ανθρώπους που της τρώγανε τις σάρκες και για το Χριστό που πάντα μεταμόρφωνε το σώμα της με την πεισματάρικη αγάπη του.
Μου είπαν για τους ανθρώπους τους αμόρφωτους,- όχι αυτούς που δεν ξέρουν γράμματα-τους άλλους, που ξέρουν ότι έχουν πάντα δίκιο και κρίνουν με άνεση κάθε στραβό ανθρώπινο σα να μη είδαν ποτέ τις δικές τους συμφορές, γερασμένοι δικαστές μιας ζωής τσιγγούνικης?
Μου είπαν για τις ελπίδες και τα όνειρα του κόσμου, τις ουτοπίες που δεν έχουν ακόμη τόπο. Για τον Καινούργιο Κόσμο του Θεού που αγκαλιάζει όλους, για το σταυρό και τη θυσία αυτού που αγωνίζεται όχι για να κερδίσει, αλλά από έρωτα, γιατί αλλιώς δεν θα μπορούσε να ζήσει.
Μου είπαν για το σταυρό που παραλάβαμε όχι για να τον κάνουμε κόσμημα, μα για να προκαλέσουμε την ανάσταση εδώ και τώρα.
Μου είπαν για τις ελπίδες που δε χάθηκαν κι ούτε ποτέ θα χαθούν όσο οι άνθρωποι παλεύουν, αγωνίζονται, αγαπούν.
Με παρηγόρησαν, όλες οι εποχές μοιάζουν, μου είπαν, μη φοβάσαι γιατί ο θάνατος είναι πάντα προσωρινός, φαίνεται δυνατός μα είναι σκόνη μπροστά στη χάρη του Θεού!
Και μου ψιθύρισαν κι ένα στιχάκι για τους δασκάλους που πάντα παλεύουν μαζί με τους μαθητές τους, σ? αυτά τα σχολεία, μ? αυτές τις συνθήκες, μ? αυτές τις ανημποριές: «και τι δεν κάνατε για να με θάψετε, όμως ξεχάσατε πως ήμουν σπόρος?».
Σηκώθηκα να φύγω, μου δώσαν την ευχή τους κι ένα χαρτί τυλιγμένο να το διαβάζω κάθε φορά που θα φοβόμουν και θα δείλιαζα. Απομακρύνθηκα, το άνοιξα με λαχτάρα και το διάβασα. Ήταν δυο στίχοι του Μπέρτολτ Μπρεχτ:
«Κι όταν θα έχετε καλυτερέψει τον κόσμο,
Να συνεχίσετε να τον καλυτερεύετε αυτόν τον καλύτερο κόσμο.
Κι αν καλυτερεύοντας τον κόσμο, συμπληρώσετε την αλήθεια
λοιπόν, συμπληρώστε κι άλλο τη συμπληρωμένη αλήθεια.
Κι αν συμπληρώνοντας την αλήθεια, αλλάξατε την ανθρωπότητα,
Λοιπόν , αλλάξτε κι άλλο την αλλαγμένη ανθρωπότητα.»
ΤΟ ΕΠΑΝΑΣΤΑΤΙΚΟ ΜΗΝΥΜΑ ΤΩΝ ΤΡΙΩΝ ΙΕΡΑΡΧΩΝ
ΚΑΙ Η ΕΠΟΧΗ ΜΑΣ
(διαβάζει η Τσιστιάκοβα Αλίκη Α΄4)
Χωρίς αμφιβολία η εποχή μας έχει πολλά κοινά, με αυτή των Τριών Ιεραρχών. Πόλεμοι, βίαιες συγκρούσεις, κοινωνικά αδιέξοδα, άλυτα οικονομικά προβλήματα, εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, κοινωνικές διακρίσεις, θρησκευτικές διαμάχες, εξεγέρσεις κλπ. Το μήνυμα των Τριών Πατέρων της Εκκλησίας, πάντα επίκαιρο και επαναστατικό, έρχεται να μας θυμίσει τη χριστιανική αυθεντικότητα, να προτείνει λύσεις και να δώσει κατευθύνσεις, που γεμίζουν ελπίδα και απελευθερώνουν.
Οι Τρεις Ιεράρχες υπήρξαν ολοκληρωμένες προσωπικότητες που δεν διακρίθηκαν μόνο σ? έναν τομέα αλλά παντού. Όλοι τους χαρακτηρίζονταν για τη θεολογική αλλά και την ευρύτερη επιστημονική τους συγκρότηση, τη ριζοσπαστική κοινωνική τους παρουσία, την ευρύτητα του πνεύματος και την κριτική στάση τους απέναντι σε κάθε μορφής εξουσία.
Οι Τρεις Ιεράρχες τάραξαν τα νερά της εποχής τους και άφησαν παρακαταθήκες με αιώνια αξία. Θλίβεται κανείς όταν βλέπει την αναγνώριση του επιστημονικού τους έργου σε παγκόσμια κλίμακα από τη μια μεριά και από την άλλη, την άγνοια ή ακόμα και την απαξίωση που υπάρχει γι? αυτούς στην πατρίδα μας. Στη Δύση αλλά και παγκοσμίως δεν είναι λίγοι οι ερευνητές από το χώρο της Ιατρικής, της Κοινωνιολογίας, των Νομικών-Πολιτικών Επιστημών, της Παιδαγωγικής, της Φιλοσοφίας, της Θεολογίας και της Ψυχολογίας που μελέτησαν το έργο των Πατέρων της Εκκλησίας τονίζοντας την αξία του. Είναι αξιοπρόσεκτο ότι την επιστημονική τους κατάρτιση οι Τρεις Ιεράρχες δεν τη χρησιμοποίησαν για ατομική προβολή, αλλά για να προσφέρουν στον αδερφό τους.
Οι Τρεις Ιεράρχες στηρίζουν με κάθε τρόπο τους φτωχούς, τους κυνηγημένους και τους απροστάτευτους της εποχής τους. Θεωρούν αυτονόητο να θυσιαστούν για τον κάθε έναν από αυτούς. Η περιθωριοποίηση των κοινωνικά αδύνατων δεν συνάδει με το ορθόδοξο ήθος. Κάθε άνθρωπος αποτελεί ανεπανάληπτη προσωπικότητα, είναι εικόνα του Θεού.
Οι Τρεις Ιεράρχες ζητάνε από τους χριστιανούς της εποχής τους, να ανακαλύψουν την αυθεντική θρησκευτικότητα, αυτή που απελευθερώνει τον άνθρωπο, μακριά από δεισιδαιμονίες, προλήψεις και φοβίες.
Άνθρωποι με ανοιχτούς πνευματικούς ορίζοντες, οι Πατέρες της Εκκλησίας τονίζουν κατ? επανάληψιν στα κείμενά τους την αξία της αρχαίας ελληνικής παιδείας. Ο Γρηγόριος αντιδρώντας στις απόψεις κάποιων ακραίων και φοβικών χριστιανών, που αρνούνταν τη μελέτη της κλασικής παιδείας, υποστηρίζει πως είναι «αγροίκοι και αγράμματοι», όσοι δε δέχονται την αξία της. Αποκαλεί την πόλη των Αθηνών που ήταν κέντρο σπουδής του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, «Χρυσή Αθήνα των Γραμμάτων».
Οι Τρεις Ιεράρχες δεν ήθελαν τους χριστιανούς νέους ανθρώπους χωρίς κριτική σκέψη, χωρίς ευρύτητα γνώσεων, χωρίς γενικότερο προβληματισμό. Τους ήθελαν μέσα στην κοινωνία και τη ζωή, μετόχους των κοινωνικών ανησυχιών και φιλοσοφικών ρευμάτων. Ο Χρυσόστομος τους προτείνει να σπουδάσουν πρώτα στα δημόσια σχολεία κι όχι στα μοναστήρια, ενώ ο Μ. Βασίλειος στέλνει στον εθνικό Λιβάνιο φτωχούς χριστιανούς νέους για να σπουδάσουν κοντά του, ενώ δεν χάνει ευκαιρία να υμνήσει την αξία της φιλοσοφίας και της προσφοράς της στη διατύπωση των χριστιανικών δογμάτων.
Οι Τρεις Ιεράρχες αντιδρούν σε μια επιφανειακή πνευματικότητα, σε ένα ακίνδυνο χριστιανισμό, σε μια πίστη που τυφλώνει και σε μια εκκλησία που δεν είναι η οδός της αληθινής σωτηρίας και ζωής, αλλά ένα μέσο στα χέρια των ισχυρών για τη χειραγώγηση και εκμετάλλευση ανθρώπων και λαών.
ΠΑΙΔΕΙΑ ΖΩΗΣ ΄Η ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΗ ΙΣΟΠΕΔΩΣΗ;
(Διαβάζει η Δίπλα Μάνθα Γ΄2)
Μελετώντας κανείς τις θέσεις των Τριών Ιεραρχών για θέματα αγωγής των νέων, συναντά στα κείμενα τους προβληματισμούς και προτάσεις, όμοιες με τις πλέον προωθημένες της εποχής μας στις επιστήμες της Παιδαγωγικής και της Ψυχολογίας.
Η παιδεία κατά τους Τρείς Ιεράρχες πρέπει να αποτελεί δρόμο απελευθέρωσης, προσωπικής και κοινωνικής, όχι διαδικασία εξαναγκασμού και ανελευθερίας.
Ο Ιωάννης Χρυσόστομος θεωρεί ότι πρωτεύοντα ρόλο στην εκπαιδευτική διαδικασία παίζει η προσωπικότητα του δασκάλου καθώς επίσης και η σχέση του με τους μαθητές. Η σχέση δάσκαλου-μαθητή πρέπει να είναι μια σχέση αγάπης και αλληλοσεβασμού. Το να αγαπά ο δάσκαλος το μαθητή και να αγαπιέται από αυτόν, είναι το στοιχείο εκείνο που βοηθάει ουσιαστικά να γίνει αποδοτική η διδασκαλία. Ο καλός δάσκαλος κατά τον Χρυσόστομο εμπνέει, προσελκύει και πείθει, Δεν είναι εγωιστής ούτε αλαζόνας, δε διακρίνεται για το εξουσιαστικό του ύφος, έχει πνεύμα μαθητείας, δεν περιαυτολογεί. Είναι ταπεινός έχοντας συναίσθηση των ατελειών και αδυναμιών του. Γνωρίζει καλά«ότι η επιείκεια είναι πιο δυνατή από τη βία».
Ο παιδαγωγός πρέπει να επιδεικνύει δημοκρατικό πνεύμα και να σέβεται τη γνώμη των μαθητών του. Απέναντι τους να είναι απλός, ειλικρινής, απονήρευτος, άδολος. Να αποφεύγει την ειρωνεία και την υποκρισία.
Τα βασικά στοιχεία της αληθινής παιδείας για τους Τρεις Ιεράρχες είναι: η αγάπη, η ελευθερία και ο σεβασμός του ανθρώπινου προσώπου. Και οι τρεις τονίζουν πως η σχέση παιδαγωγού μαθητή είναι μια σχέση ελευθερίας και δημιουργίας. Ο διάλογος είναι το καλύτερο μέσο για να επιτευχθεί ο σκοπός της αγωγής.
Η εξουσιαστικότητα και ο δογματισμός όχι μόνο δείχνουν έλλειψη αγάπης, αλλά και δε φέρνουν κανένα ουσιαστικό αποτέλεσμα. Ο εκπαιδευτικός οφείλει πρώτιστα να σέβεται το δώρο της ελευθερίας που χάρισε ο δημιουργός στα παιδιά και να μη φυλακίζει τις ανησυχίες και τη φαντασία τους, αλλά να ανοίγει δρόμους.
Με απλά λόγια οι Τρεις Ιεράρχες υποστηρίζουν πως η Παιδεία πρέπει να είναι στην υπηρεσία του ανθρώπου και όχι του συστήματος, όπως δυστυχώς έχει καταντήσει στις μέρες μας. Σήμερα σε ολόκληρο τον κόσμο η Παιδεία είναι κατευθυνόμενη, γι? αυτό και αποτυχημένη. Οι νέοι κατευθύνονται σύμφωνα με τις ανάγκες του συστήματος κάθε χώρας. Το ζητούμενο δυστυχώς στις μέρες μας δεν είναι να φτιάξουμε ελεύθερους ανθρώπους, με συγκροτημένη προσωπικότητα, υπεύθυνους, έτοιμους να σταθούν κριτικά σε ότι αλλοιώνει την ομορφιά της ζωής, αλλά εξαρτήματα για να λειτουργήσει καλά η μηχανή της παγκοσμιοποιημένης οικονομίας. Η παιδεία δεν πρέπει να αποβλέπει ούτε στην παραγωγικότητα, ούτε στις όποιες ανάγκες του κράτους, οφείλει να οδηγεί τους νέους στην ανακάλυψη του μυστηρίου της ζωής, στην κατάκτηση της ελευθερίας, στα μονοπάτια της αναζήτησης της αλήθειας, στη μύησή τους στην παράδοση του τόπου τους και στον πολιτισμό, στη μεταμόρφωσή τους.
Όπως ωραία λέει ο Χρήστος Γιανναράς, όσοι κάνουν τους σχεδιασμούς για την παιδεία δείχνουν πως δεν τους ενδιαφέρει «η κατά κεφαλήν καλλιέργεια αλλά το κατά κεφαλήν εισόδημα». Συνεχίζουμε να εγκληματούμε σε βάρος των νέων ανθρώπων. Ξεκόψαμε τη γνώση από τη ζωή, τον έρωτα, την ομορφιά. Υποτάξαμε την αγάπη στην αναγκαιότητα και γι? αυτό αποτύχαμε.
Στις μέρες μας η παιδεία έχει δώσει τη θέση της σε μια μονοδιάστατη, γι? αυτό και άρρωστη εκπαίδευση. Το δόγμα παιδείας ειδικά στα Λύκεια, δηλαδή την εποχή που η ψυχή του νέου πάει να ανθίσει, είναι «να βγει η ύλη». Όλα θυσιάζονται εκεί. Η πίεση αφόρητη στους εκπαιδευτικούς που ζουν την τραγικότητα της μετατροπής τους, από φορείς γνώσης και ζωής σε απλούς διεκπεραιωτές ύλης ενώ τα παιδιά μας στην ηλικία που διψάνε για ζωή και αλήθεια περιορίζονται στο να μετατραπούν σε ζωντανά λυσάρια φυσικής, χημείας, μαθηματικών, αρχαίων, κλπ.
Σε μια κοινωνία πνιγμένη στον ατομικισμό, στις αξίες του εύκολου κέρδους, σε μια κοινωνία που προοδεύει όποιος διακρίνεται όχι για τις γνώσεις του αλλά για τις γνωριμίες του, σε μια κοινωνία, στην ποία οι αξίες που προτείνονται στη νέα γενιά είναι ο καριερισμός, η βαθμοθηρία και αργότερα το μικροαστικό βόλεμα τι μπορούμε να περιμένουμε; Εμείς οι μεγαλύτεροι πνιγμένοι στις ανασφάλειές μας θέλουμε γενιές βολικών και βολεμένων, ανθρώπους που δεν είναι έτοιμοι να ρισκάρουν, ούτε να θυσιαστούν για τίποτα. Θέλει δρόμο για να φτάσεις στο πρόσωπο, στην επικοινωνία, στη συνάντηση. Θέλει ψυχή.
Η αγάπη, λέει ένας άγιος της Εκκλησίας μας, είναι πιο γλυκιά και από τη ζωή. Προσφέρουμε σήμερα παιδεία αγάπης; Όχι. Τότε πως θέλουμε παιδεία ζωής; Η παιδεία για να είναι πετυχημένη πρέπει να μιλά στις ψυχές, να τις κάνει να χαίρονται, να ονειρεύονται, να δημιουργούν. Να είναι όπως προτείνουν οι Τρεις Ιεράρχες «δρόμος απελευθέρωσης και όχι διαδικασία εξαναγκασμού και ανελευθερίας». Αν θέλουμε να τιμήσουμε τους Τρεις Ιεράρχες δε χρειάζεται να το κάνουμε μέσα από ακίνδυνες τυπικές γιορτές. Απαιτείται μελέτη του έργου τους, της προσφοράς τους, αλλά κυρίως η μίμηση της στάσης ζωής τους.
ΟΙ ΤΡΕΙΣ ΙΕΡΑΡΧΕΣ ΣΤΑ ΣΚΟΥΠΙΔΙΑ?
(Διαβάζει ο Νικολόπουλος Δημήτρης Β΄3)
- Οι Τρεις Ιεράρχες στα σκουπίδια. Να ψάχνουν μαζί με τον άστεγο και το φτωχό κάτι να φάει και κάτι να βάλει από πάνω του για να ζεσταθεί. Σε μια κοινωνία της οποίας η παγωμάρα και η ατσάλινη κυνικότητα υπερβαίνει το χειμωνιάτικο κρύο. Κι αυτοί εκεί, αθεράπευτα ιδεολόγοι και ρομαντικοί εκφραστές του μηνύματος του Χριστού, ενός άλλου Χριστιανισμού με κοινωνικό πρόσωπο και κρυστάλλινη αγάπη. Να τα δίνουν όλα για τους ενδεείς. Να στηρίζουν σκανδαλιστικά τους λεπρούς . Να τα βάζουν στα ίσια με την δυνατή και ανάλγητη κοσμική εξουσία για τους φτωχούς .
- Οι Τρεις Ιεράρχες στα σκουπίδια. Εκεί πετάνε τα ύπατα εκκλησιαστικά αξιώματα για να μην δημιουργηθεί σκάνδαλο. Εκεί πετάνε τον ύπουλο συμβιβασμό σε θεολογικά ζητήματα. Δεν κάνουν τα στραβά μάτια σε θέματα πίστης και ζωής της Εκκλησίας. Στα παλαιότερα των υποδημάτων τους γράφουν τις αβροφροσύνες και τα δείπνα πολυτελείας με την εξουσία και τις γλυκανάλατες ισορροπίες με τους πλουσίους και τους ισχυρούς του κόσμου τούτου από τη μια μεριά και τους ψευτοπροοδευτικούς με τις αρτηριοσκληρώσεις και ιδεοληψίες τους από την άλλη.
- Οι Τρεις Ιεράρχες στα σκουπίδια. Εκεί πετάμε τις αρχές και τις ιδέες τους για μια αληθινή παιδεία και έχουμε φτιάξει ένα εγκεφαλοκρατούμενο εκπαιδευτικό σύστημα που συνδέεται με την εξυπηρέτηση του τρίπτυχου «παράγω ? καταναλώνω ? υπάρχω». Ανθρωπιστικές ιδέες, ήθος, υπαρξιακό νόημα, ψυχικές αρετές, στην καλύτερη περίπτωση γίνονται κούφια λόγια σε μαθητικές εκθέσεις ή πυροτεχνήματα για μικροπολιτικές σκοπιμότητες. Ακόμη και η γιορτή τους από αφιέρωμα στην παιδεία και από αφορμή για αναθεώρηση της στάσης μας γίνεται για ορισμένους ευκαιρία για δουλειές, ψώνια και βόλτες με την επίκληση του ασαφούς όρου «σχολική αργία».
- Οι Τρεις Ιεράρχες στα σκουπίδια. Κι εμείς απέναντι με τη λουστραρισμένη αποστείρωση μιας νοσηρής θρησκευτικότητας, με την εκνευριστική αφασία της κοινωνικής μας νωθρότητας, με την παράφωνη αντικατάσταση της παιδείας από την εκπαίδευση, πραγματικά σκουπίδια σε ένα κόσμο που φτιάχτηκε για να είναι «κόσμος».
Χρόνια πολλά σε όσους αποτελούν την εξαίρεση, καλή συναίσθηση σε όσους «αγωνίζονται» χωρίς ψυχή?.
ΠΗΓΕΣ
- Αλέξανδρος Σ. Καριώτογλου, «Οι αντιλήψεις των Τριών Ιεραρχών για την Παιδεία και η σύγχρονη τεχνοκρατική εκπαίδευση», Αθήνα: Κοινότητα Φοιτητών1 1984.
- Α. Αργυρόπουλος, «Το επαναστατικό μήνυμα των Τριών Ιεραρχών», περιοδικόΕΞΟΔΟΣ, Αθήνα 2009.
- Ασημακόπουλου Παναγιώτη: « οι Τρεις Ιεράρχες στα σκουπίδια?» από ιστοσελίδα: εκπαιδευτικές και θεολογικές αταξίες,http://theologosnaf.blogspot.gr/
- Έφης Γαζή, «Ο δεύτερος βίος των Τριών Ιεραρχών», εκδόσεις Νεφέλη 2004.
- Δημήτρης Νατσιός, «Οι Τρεις Ιεράρχες για την Παιδεία», Περιοδικό Π.Ε.Θ «Κοινωνία», τεύχος 4, Οκτώβριος-Δεκέμβριος 2011.
- Γ. Δ. Μπαμπινιώτη, «Η παιδεία στους Τρεις Ιεράρχες, Χριστιανική και Ελληνική Πνευματικότητα», Εκδ. ΑΚΡΙΤΑΣ, σ. 65-70).
- Μεταλληνού Γεωργίου, «Η πρόταση των Τριών Ιεραρχών για την παιδεία της Ευρώπης»,στο http://www.impantokratoros.gr/dat/314CCF49/file.doc
8.Παπασωτηρόπουλου Γ. Χριστόφορου: Οι Τρεις Ιεράρχες «στα αζήτητα»(;) μιας γιορτής(;) για την Παιδεία. Ιστοσελίδα: Αληθεύοντας εν αγάπη, http://alitheia-agaph.blogspot.gr/2011/01/blog-post_30.html
- Σάββα Αν. Σαββίδη, «Οι τρεις Ιεράρχες ως πνευματικοί ηγέτες και παιδαγωγοί», στο http://www.theologika.gr/eishghseis/savvas/10.doc
10.Τρεις Ιεράρχες και παιδεία : έξοδος στη Ζωή ,στοhttp://www.dide.ach.sch.gr/thriskeftika/share/th_ierarxes.doc
- 11. Λόγοι πανηγυρικοί για τους τρεις Ιεράρχες: του Μητροπολίτη, Αιτωλίας και ΑκαρνανίαςΚοσμάκαι των θεολόγων, Αλέκου Μαρκόγλου, Νόνης Σταματέλου,Γαμβρέλλη Χρήστου, Δασκαλάκη Β. Μάρκου,Παπαθανασόπουλου Γιώργου.
